- #1 -
Kitabın Yazarı: Ahmet Mithat Efendi
Kitap Türü: Öykü/Hikaye
Yayınevi: Dergah Yayınları
Yayınlandığı Yıl: 1870
Sayfa Sayısı: 130
ISBN: 9789759954017
Arka Kapak Bilgisi
Bütün bir Tanzimat ve Servet-i Fünun devirlerini ve hatta Meşrutiyet devrinin de ilk yıllarını eserleriyle dolduran Ahmet Mithat Efendi’nin birden çok sıfatı vardır: Gazeteci, hikaye ve roman yazarı, tarihçi, ilahiyatçı, felsefeci… O, bütün bu alanlarda ciltler dolusu eseri bulunan edebiyattan coğrafyaya, müzikten dinler tarihine hemen her konuda kalem oynatmış ve okuyucunun her alandan haberdar etmek isteyen bir gazeteci, bir ansiklopedisttir.
Kıssadan Hisse, Ahmet Mithat Efendi gibi edebiyatımıza mal olmuş bir yazarın edebiyat sahnesine adımını attığı ve sonraki eserlerinde de izlerini göreceğimiz bir eser olması ve devrinin eğitim ve ahlak analayışını yansıtması bakımından dikkat çekicidir.
Kıssadan Hisse Özet
Kitap, Ahmet Mithat Efendi’nin Bağdat’ta gazete çıkarmak amacıyla bulunduğu sırada, güzel sanatlar öğrencileri için 1870’te yazdığı; ardından İstanbul’da yeni hikâyelerle bir araya getirip sadeleştirerek bastığı ilk eserlerden biridir. Elli kıssa ve kırk sekiz hissenin bulunduğu üçüncü baskı esas alınarak hazırlanan bu edisyonda, kitabın önceki baskılarında yer alan yedi kıssa ve beş hisse de ek olarak ilave edilmiş durumda. Hikâyelerin çoğu Ezop’a, geri kalanı da Fenelon ve Voltaire ile adları bilinmeyen birkaç isme ait. Yazarın sade anlatılarla başlayıp daha karmaşık bir hale gelen metinler aracılığıyla, okurlara okuma alışkanlığını kazandırmaya çalıştığı düşünülebilir.
Bu hikâyelerden çıkarılabilecek hisseleri birer cümleyle özetlemek gerekirse;
1-Kaplumbağa ile Kartal Kuşu: Başkalarının gücüyle değil, kendi çabanla yüksel.
2-Boğa ile Fare: Kibir ve gururun esiri olma.
3-Yengeç ile Kızı: Nasihat ettiğin şeyi, önce kendin yap.
4-Altın Yumurta: Elindekiyle yetinmeyip fazlasını istersen, sahip olduğunu da kaybedersin.
5-Öküzler ile Dingil: Duyura duyura değil de sessiz çalış ki, çaban gölgelenmesin.
6-Horoz ile Tilki: Açık savaş, ikiyüzlü samimiyetten iyidir.
7- (başlıksız): Olduğundan farklı görünme.
8-Tavşanlar ve Kurbağalar: Gücünün farkında ol.
9-At ile Eşek: Kendin gibi davran.
10-Tavus ve Kuşlar Meclisi: Önemli olan dış görünüş değil, erdem.
11-Katırın İftiharı: Kendini tanı.
12-Sabırsızlık: Sabrederek verilen eğitim, hayatı güzelleştirir.
13-Arı ile Sinek: Kıdem ile birlikte tevazu da artmalı.
14-Eşek Şakası: Tabiatına aykırı davranma.
15-İyiliğe Kemlik: İyilik karşısında dikkatli ol.
16-Sadakat ve İffet: Fazlasına göz dikmeden, olana sadık kalmalı.
17-Efendi Beğenmeyen Eşek: Zorluklar karşısında dayanaklı ol.
18-Kurtlar ile Kuzular: Sana zarar vermek isteyenler önce yanındakileri uzaklaştırır.
19-Uluvv-i Himmet: Emeğinle kazan, yalakalık etme.
20-Koyun Kırpan Karı: Bilmediğin işe bulaşma.
21-Çoban ile Koyun: İyiliğin için yapılan uyarıları göz ardı etme.
22-Karı ile Koca: Yapamayacağın hiçbir şeyi vaat etme.
23-Oduncu ile Ölüm: Vazgeçme, mücadele et.
24-Kurt ile Kuzu: İnsanları söyledikleriyle değil, davranışlarıyla tanı.
25-Özr-i Gayr-ı Makbul: Kötülüğün mazereti olmaz.
26-Köpek ile Kurt: Yakınlıklar, hatanın affedilmesi için gerekçe olamaz.
27-Fakr u Gınâ: Zenginliğin huzursuzluğunu değil, yetinmenin rahatlığını tercih et.
28- Tekebbür ve Tevazu: Hayatta kalmak için, uyumlu ve esnek ol.
29-Teselli-i Miskinân: Hak etmediğin şey için şikâyet etme.
30-Düşmandan İstimdad: Dostundan bile yardım isterken dikkatli ol.
31-Dev ile İki Tilki: İhtiyaç duymadığın şey için yapılan düşmanlık anlamsız.
32-Hilekârın Mumu Yatsıya Kadar Yanar: Özün iyi olmadıktan sonra, öyle davransan da boş.
33-Evdeki Pazar Çarşıya Uymaz: Sahip olmadığın şeyin pazarlığını yapma.
34-Arılar: Görev bilinciyle dolu varlık, anlamlı bir hayat sürer.
35-El Elden Üstündür Arşa Çıkınca: Akıl, en büyük silahtır.
36-Hırs: Aza kanaat et.
37-Arılar ve İpek Böcekleri: Kimseyi kayırmadan, hak edene hakkını vermeli.
38- Aslan ile Oğlak: Düşünüp tartmadan kimseye güvenme.
39-Maymun ile Oğlu: Çocukları, bağımsız birer birey olacak şekilde yetiştirmeli.
40-Hisset: Kendin kazanıp, kendin harca.
41-Puhu: Mizacında olmayanı isteme.
42-Kedi ile Tavşanlar: Güven kazanmak istiyorsan, kimseyi aldatma.
43-Nadim Şah ile Mazlume Sultan: Merakın fazlası, başı derde sokar.
44-Güvercin: Yüksek mevkiinin, tehlikesi de büyüktür.
45-İhtiyatlı Kaptan: Olunca değil, olmadan tedbir alınmalı.
46-Nalbantın Köpeği: Faydasız olan duyulmaz, yararınaysa işitilir.
47-Tavşan ile Keklik: Başkalarının zor durumuyla alay edeceğine, tedbirini al.
48-Âşık Aslan: Seni güçlü kılan özelliklerinden hiç kimse için vazgeçme.
49-Ali: Mutluluk parada değil, kendini özgür ve güvende hissettiğin yerde.
50-Aslan Yavrusu: Hile ile güç kazansan da, gerçek mutlaka ortaya çıkar.
51-El-hükm Li-men Galebe: Kuvvet merhametle yan yana durmazsa, eksik kalır.
52-Az Tamah Çok Ziyan Getirir: Fazlasına göz dikersen, elindekini de kaybedersin.
53-İki Tilki: Gençliğin kusuru hırs, ihtiyarlığın kusuru ise cimrilik.
54-Netice-i Hüsn-i Hizmet: Zamanında faydalandığın kişinin, ihtiyarlığını hor görme.
55-Hakikat-i Saadet: Gerçek mutluluk, sağlıklı bir şekilde çalışmaktır.
56-Kamil ile Gafil: İktidar iyiler için ödülken, kötüler için cezadır.
57-Tıp: Yardım isteyenin, başka çaresi olmayabileceğini düşünmek gerekir.
Her dönemde farklı tanımlamaları yapılmasına rağmen, eğitim, masalın temel işlevlerinden biridir. Kıssalar da masalın çeşitli adlandırmalarından biri olarak Ahmet Mithat edebiyatında yerini alıyor. Yazar, kitaptaki hisseleri bizzat açıklayarak felsefi bir derinlik sunmaktan ziyade, Tanzimat’ın I. Döneminin ruhuna uygun bir şekilde kalemiyle mesajını veriyor. Okurlarına ise, anlatılanlardan kendine pay çıkarmak düşüyor.
